Tradycje szkoły na przedmieściu Legnicy przy ul. Jaworzyńskiej sięgają połowy XIX wieku. Według legnickiego historyka Arnolda Zum Winkla szkoła powszechna zwana Dornbuschschule wydzielona została z Goldberger Vorstadtschule w 1852 roku. Od momentu powstania przed następne 44 lata instytucją kierował Otto Bayer, ojciec Waltera Bayera (1883-1946) znanego legnickiego malarza i grafika. W 1873 roku w trzech klasach placówki kształciło się 207 uczniów; obok kierownika w szkole było 2 nauczycieli. Kiedy w 1881 roku legnickie szkoły opatrzono numerami (ewangelickie arabskimi, katolickie rzymskimi) szkoła przy ul. Jaworzyńskiej nazywała się Evangelische Volksschule Nr. 3. W 1911 roku szkoła liczyła 621 uczniów w 13 klasach, zatrudniała 12 nauczycieli oraz dodatkowo 2 nauczycieli pomocniczych. Po II wojnie światowej dowództwo PGWAR zdecydowało o przeznaczeniu gmachu na Radziecką Średnią Szkołę nr 30, dla dzieci rodzin oficerów i cywilnych pracowników jednostek armii radzieckiej. Od 1996 roku w budynku znajduje się Szkoła Podstawowa nr 10, której patronuje Zofia Kossak.
Dzisiejszy kształt architektoniczny szkoła uzyskała w wyniku rozbudowy przeprowadzanej kolejno w latach 1899, 1906, 1913, 1929-1930. Najpierw podwyższono budynek o dwa piętra. Później, 1 kwietnia 1906 roku oddana została do użytku, kosztem ponad 36 tysięcy marek, dobudówka dla nowych klas. W 1913 roku powstała kolejna przybudówka dla następnych dziesięciu klas. W latach 1929-1930 obok dotychczasowej siedziby wzniesiony został nowy budynek ukończony w listopadzie 1930 roku. Był to czterokondygnacyjny kompleks z rozbudowanym poddaszem pod dwuspadowym dachem. Łącznikiem między starym i nowym budynkiem jest kręta klatka schodowa, w formie okrągłego ryzalitu – najbardziej nowoczesny, modernistyczny element projektu.
Dwutarczowy zegar umieszczony został w narożniku budynku starej części szkoły prawdopodobnie w 1906 roku. Świadczy o tym znaleziony podczas renowacji zegara fragment gazety „Liegnitzer Tageblatt”
z 7 lutego 1906 roku. Tarcze zegara wraz z chroniącymi je daszkami dostosowane zostały stylistycznie do charakteru górnych kondygnacji ozdobionych fachwerkową dekoracją. Jedna tarcza widoczna była od strony północnej, druga od wschodniej.
Pierwotny, oryginalny mechanizm zegara, znajdował się na swoim miejscu, gdy Marta Chmielewska, ówczesna dyrektorka szkoły nr 10 oraz Alicja Kopestyńska, przedstawicielka kuratorium oświaty, przejmowały w 1993 roku obiekt od Rosjan. Później w niewyjaśnionych okolicznościach zegar zaginął. Zachowały się jedynie tarcze zegarowe, o wymiarach 110 x 110 cm, wykonane z blachy cynkowej, malowane farbą olejną oraz dwie wskazówki.
W 2014 roku z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Twórczości Zofii Kossak doprowadzono do renowacji zabytkowych tarcz, odtworzenia według dawnego wzoru wskazówek oraz montażu nowego mechanizmu zegara. Prace konserwatorskie wykonał artysta plastyk Henryk Jan Baca. Tarcze, po oczyszczeniu i zagruntowaniu, pomalowane zostały emaliami akrylowymi zewnętrznymi a cyfry i wskazówki pokryte złotem płatkowym. Wnęki oczyszczono i otynkowano, doprowadzono zasilanie i wykonano drzwiczki zabezpieczające wnękę. Zamontowano mechanizm zegarowy firmy REK – Jerzy Jurkiewicz ze Szczecina. Korekta czasu dokonywana jest sygnałem GPS. Koszty renowacji i montażu w wysokości 15000 zł pokryte zostały ze środków uzyskanych przez Towarzystwo Miłośników Twórczości Zofii Kossak od Fundacji „Polska Miedź” w ramach projektu „Zaczarowany świat zegarów – zegar czarodziej czasu”. Uroczystość przekazania zegara szkole miała miejsce 14 października 2014 roku, w Dniu Nauczyciela. W 2016 roku, szkoła wzbogaciła się o kolejny, tym razem słoneczny zegar. Prostokątna tarcza o wymiarach 120 x 140 cm umieszczona została na wschodniej elewacji budynku, od strony boiska szkolnego. Wykonana ze styroduru na bazie płyty PCV posiada reliefową dekorację z wizerunkiem słońca i kilku znaków zodiaku. Zegar ma ponadto skalę czasu oznaczoną rzymskimi cyframi od X (rano) do VI (popołudniu). Uroczyste odsłonięcie słonecznego zegara odbyło się 23 września 2016 roku podczas obchodów sześćdziesięciolecia szkoły. Koszt przedsięwzięcia w wysokości 4300 zł pokryła Rada Rodziców Szkoły Podstawowej nr 10.
Grażyna Humeńczuk
w: Grażyna Humeńczuk, Marcin Makuch „Śladami legnickich zegarów” Legnica, 2017
